Tüm fındık dünyası Kahverengi kokarca böceğine karşı birleşti
Gian Paolo Ponzi
Tüm fındık dünyası Kahverengi kokarca böceğine karşı birleşti. Sadece İtalya’da değil, Oregon’dan Türkiye’ye, İspanya’dan Gürcistan’a tüm ana üretim alanlarında yayılan küresel bir tehdit. Cevap, araştırmacıların fikirlerinden ve deneyimlerinden geliyor. Edagricole, çok dilli uluslararası bir web seminerinde sektördeki en iyi zihinleri çevrimiçinde buluşturdu. Bu sayede, düşük çevresel etkiye sahip yenilikçi kontrol yöntemlerinin geliştirilmesi için küresel bir referans noktası olan Oregon Eyalet Üniversitesi’nden Gürcistan Ulusal Gıda Ajansı’na, Türkiye Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nden Torino Üniversitesi’ne kadar en gelişmiş araştırma merkezleri arasında verimli bir karşılaştırma olasılığını açmış oldu.
Luciana Tavella’nın fotoğrafı.
Carl Atkin
Tedarik zincirinin kompakt cephesi
Fındık verimine ve kalitesine önemli zararlar verebilen bir böceğin ilerlemesini kontrol altına almak için parazitoitler ve simbiyotik kontrol, izleme sistemleri ve dünyada üstlenilen tüm girişimler konusundaki en son teknolojilerin derinlemesine incelenmesine olanak sağlayan bu etkinlik Terravost’tan İngiliz gazeteci Carl Atkin‘in moderatörlüğünde gerçekleştirildi.
«Kahverengi kokarca böceği sinsi ve başa çıkması zor bir rakip – Edagricole’den Lorenzo Tosi diye sözüne başladı -. Ne yazık ki, fındık bu böceğin saldırılardan kaçamıyor ve tam tersine, işlenmiş ürünlerin organoleptik kalitesini tehlikeye atabileceğinden bu mahsuldeki hasar ciddi olabilir».
Ancak doğudan gelen bu yabancı böcek, İtalya’da kendisiyle mücadele etmek için profesyonel ve tam donanımlı bir korilikol tedarik zinciri buldu.
«Son yıllarda, yarımadanın tamamında yeni bölgelerin doğuşuyla ve kurumlar, fidanlık işletmeleri, araştırma ve üretim dünyası arasında daha yakın bir işbirliğinin gelişmesiyle birlikte korilikültürümüz aslında derinlemesine yenilendi». Ferrero HCo tarafından desteklenen projelerde olduğu gibi stratejik planlar tarafından tetiklenen bir değişiklik oldu. «Tarım konusunda uzmanlaşmış tarihi bir yayınevi olan Edagricole, eğitim ve bilgilendirme anlamında tüm desteğini vererek bu evrimi takip etmiştir»
Pino Calcagni
Tüketiciler kalite talep ediyor
Besana Grubu ile birlikte bu derneğin kurucularından biri olan Pino Calcagni «INC (Uluslararası Kuruyemiş ve Kuru Meyve Konseyi), kabuklu yemiş ve kuru meyve sektörünün gelişiminde 40 yılı aşkın bir süredir yer almaktadır» diyerek sözlerine başladı. «Misyonumuz, güçlü bir genişleme planı ile dünya çapında 3 milyar tüketiciye yüksek kaliteli kabuklu meyve götürmektir.» Özellikle fındık, hızla büyüyen ve yaklaşık 600 bin ton üretime ulaşan bir sektör. «Tüketiciler yüksek kaliteli ürünler talep ediyor ve INC, kahverengi kokarca böceğinin neden olduğu zararla mücadele etmek için uluslararası düzeyde en iyi bilim adamlarıyla birlikte küresel bir proje başlattı».
Eric Schlesinger
Ferrero HCo’nun taahhüdü
Ferrero HCo’dan Eric Schlesinger, «bizim için temel bir ürün olan fındık sektörü için önemli bir tarihi an yaşamaktayız, çünkü grubumuzun cirosunun %65’ini fındığa dayalı ürünlerden elde ediyoruz» diye belirtti. Ferrero Hazelnut Company, 2015 yılında tam olarak üretim zincirini korumak ve ekimden başlayarak değer zincirini yönetmek amacıyla kurulmuştur.
«Amaç, dünya çapında yüksek kaliteli tedarik zincirlerinin gelişimini teşvik etmektir».
Üç eylem alanı
Eylemimiz üç farklı alanda yoğunlaşmıştır: tüm değer zinciri boyunca iyi ve adil çalışma koşullarının korunması yoluyla çalışma koşullarının iyileştirilmesi; rejeneratif bir tarım yaklaşımıyla üretimin sürdürülebilirliğini iyileştirmek; fidanlıklar ve yetiştiricilerden başlayarak değer zincirindeki her bir bağlantının katkısını artırabilen esnek bir dijital yaklaşımla tedarik zinciri şeffaflığının yönetimi.» 4 kıtaya yayılmış 7 fabrikasında Ferrero, tüm dünyadaki tüketiciler için yüksek standartlar sağlamak için 100’den fazla kalite parametresi analiz ediyor. Son yıllarda Halyomorpha halys saldırılarının özellikle niteliksel olarak neden olduğu hasarı önleme ihtiyacı giderek daha önemli bir rol üstlenmiştir.
Sektörü geleceğe taşıyacak bir yetkinlik merkezi
Agri Competence Center’dan Eric Schlesinger şöyle açıkladı – «geleceğin tarımına geçişi desteklemek için oluşturduğumuz bu yapı, altı farklı yöne ayrılmıştır (Genetik iyileştirme ve çoğaltma, Veri bilimi, Zararlılardan ve patojenlerden korunma, Tarım teknolojileri, Tarımsal uygulamalar ve sürdürülebilirlik) ve dünya çapında üst düzey bilim kurumlarıyla onlarca projeye destek vermektedir».
Luciana Tavella
Parazitoit kaynak
Bilimsel raporlar, Torino Üniversitesi Tarım, Ormancılık ve Gıda Bilimleri Bölümü’nden Luciana Tavella‘nın kahverengi kokarca böceği yumurtalarının parazitoitleri üzerine giriş yapmasıyla başladı.
«Geleneksel zirai kimyasal savunma stratejileri kokarca böceği ile savaşmanın en etkili yolu olduğunu kanıtlamadı – dedi -. Bunun yerine, kokarca böceğinin menşe bölgesinde bulunan Trissolcus cinsi parazitoitlerinin bu böcekle mücadelede daha uzmanlaşmış ve verimli oldukları kanıtlandı». Özellikle İtalya’da Trissolcus japonicus, 2020’den itibaren gerçekleştirilen kontrollü atışlarla ulusal bir biyolojik mücadele projesinin merkezinde yer aldı.
Öte yandan, Anastatus bifasciatus gibi genelci yerli parazitoitler, %0 ile %11,3 arasında oldukça zayıf bir parazitleştirme etkinliği göstermiştir.
İtalya’da, T. japonicus ve türdeş T. mitsukurii gibi özel egzotik parazitoitler, 2018’den beri doğal olarak mevcut bulunmuştur.
«2020 ve 2021’de Piemonte bölgesinde gerçekleştirilen araştırmalar, Trissolcus cinsinin türleri tarafından parazitlenen kokarca böceği yumurtalarında kademeli bir artış olduğunu göstermektedir».
Celal Tuncer
Türkiye’ye iki giriş noktası
Samsun (Türkiye) Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nden Celal Tuncer, bu ülkede kahverengi kokarca böceği ile mücadelenin son durumunu araştırdı. «Muhtemelen BMSB (Brown marmorated stink bug, kahverengi kokarca böceği Anglo-Sakson ülkelerinde bilinen adı asya kokarcası) Anadolu’ya iki farklı giriş noktasından girdi: Doğuda Gürcistan ve Batıda Karadeniz».
«Bugün 10 ilde bildirilen vaka var ama nüfusun en yoğun olduğu bölgeler, korilikültürün daha yoğun olduğu kuzeydoğuda, Gürcistan sınırında (Artvin ve Rize) iller bunlar». Hasar henüz önemli değil, ancak Ankara hükümeti 2018’den itibaren feromon tuzakları aracılığıyla bir izleme planı hazırladı. Bugüne kadar, piretroidlerin kullanımına dayalı mücadele stratejileri yalnızca bazı bağlamlarda gerçekleştirilmiştir. Bunun yerine bazı testler, entomopatojenik bakterilerin kokarca böceğine karşı etkinliğini doğruladı ve belirledi. Parazitlenmiş BMSB yumurtalarının ilk görüldüğü yer 2021’de Samsun’daydı, bu da Anastatus bifasciatus eylemiyle ilgiliydi.
Tarım bakanlığı, bu ülkede de ulusal bir biyolojik kontrol planının başlatılması nedeniyle yakın zamanda T. japonicus‘un ithalatını onayladı.
Nikoloz Meskhi
Gürcistan’da büyük hasar
Gürcistan Ulusal Ajansı’nın yetiştiricilik savunma departmanı başkanı Nikoloz Meskhi, 2016 yılında kahverengi kokarca böceğinin bu ülkede sadece fındıkta değil, mısır ve diğer meyve ve sebze türlerinde de önemli hasara yol açtığını bildirdi. «Tahmini kayıplar 60 milyon dolara ulaştı.» Tiflis hükümetinin tepkisi, izleme faaliyetlerinin hazırlanması (6 bin tuzakla), istilanın bitki sağlığı yönetimi ve bilimsel araştırmalarla ilgiliydi.
Piretroidlerin, biyoinsektisitlerin (Beauveria bassiana ve Azadirachta indica ve piretrinlere dayalı doğal özler) ve Çek ve Öldür tuzaklarının etkinliği test edildi. Yerel entomofaunaya ait iki parazitoit Anastatus bifasciatus ve Trissolcus belenus‘un olumlu katkısı vurgulanmıştır.
Farklı ve en uygun biyolojik kontrol stratejilerini incelemek ve geliştirmek için ülkenin batı kesiminde özel bir laboratuvar kurulmuştur.
Nik Wiman
Oregon’da benimsenen stratejiler
Kahverengi kokarca böceği, Avrupa’da tespit edilmesinden bile önce, Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıktı ve kısa süre sonra batı kıyısı korilikültür için bir sorun haline geldi.
Oregon Eyalet Üniversitesi’nden Nik Wiman, «sorunu 2014’ten beri biliyoruz, fındık ekimi üzerindeki etkisi kesinlikle önemli» dedi. Çalışmalar, bitkilerin içinde bulunan ergin sayısına bağlı olarak değişken hasarlar göstermiştir. «Varlık gösterdiği alanlar başlangıçta fındık bahçelerinin kenarlarında, daha sonra da içlerinde yoğunlaşıyor, sezon sonunda görülme yoğunluğu ve hasar zirve yapıyor». Bu fenomenle mücadele etmek için geliştirilen karşı önlemler, öncelikle yaprak bitlerine karşı da etkili olan çeşitli formülasyonlar yoluyla entegre haşere yönetimi stratejilerine dayanmaktadır. Bazı biyolojik kontrol testleri, paralel afisit stratejisiyle uyumlu olmayan uygulamalar nedeniyle tartışmalı sonuçlar üretmiştir. «Feromon tuzakları ile izleme yoluyla müdahalelerin yeterli zamanlamasının geliştirilmesiyle bir gelişme gözlemlendi». Oregon’da da klasik biyolojik kontrol stratejileri oluşturulmuştur. «T. japonicus‘un önceki salımlarının bir sonucu olan parazitli yumurtaların keşfi, bu stratejiyi genişletmemize izin veriyor: 2021’de 94 bölgede salımlar yapıldı ve bu atışların etkinliği hala değerlendiriliyor».
Elena Gonella
Simbiyotik kontrol yeniliği
Simbiyotik kontrol, Torino Üniversitesi’nden Disafa tarafından dünyada ilk kez hipotezlenen ve üzerinde çalışılan tamamen özgün bir mücadele stratejisidir. Elena Gonella, «kokarca böceği hayatta kalmak için gerekli olan birincil bağırsak sembiyonlarına ev sahipliği yapar; Halyomorpha halys bu kuraldan kaçmaz» diyerek açıkladı. Yumurtadan çıktıktan hemen sonra nimfler, Pantoea carbekii bakterisini almak için belirli bir süre yumurtaların üzerinde kalır. Yumurtalığın bakterisit uygulamasının, H. halys popülasyonlarının gelişimini sınırlamada etkili olduğu kanıtlanmıştır.
En iyi sonuçlar, sitrik asit ile kompleks haline getirilmiş bakır ve çinko tuzlarına dayalı bir gübre uygulanmasıyla gözlemlenmiştir. «Birkaç yıl boyunca gerçekleştirilen testler, oofagous parazitoitlere ve doğal yırtıcılara karşı etkinliğini ve seçiciliğini doğruladı». Geleneksel koryletlerde, Torino’da geliştirilen strateji, dikkatli izleme yoluyla konumlandırılan bu uygulama ile yetişkinlerin çıkmasını önleyen bir böcek öldürücü uygulaması arasındaki entegrasyona dayanmaktadır. Öte yandan, organik olarak çalışan koryetler için, her zaman 18 °C’lik ısı eşiği aşıldığında, her 10 günde bir 4-5 uygulama ile sadece bakterisit uygulaması kullanılır.
Tommaso De Gregorio
Kokarca böceğinin güneye ilerlemesi
Web semineri kullanıcıları, son bölümde konuşmacılara birçok soru yönelttiler, ayrıca Şili gibi kokarca böceğinin varlığının henüz sorunlara yol açmadığı korilikol bölgelerden gelen talepler de vardı. Burada, Santiago bölgesindeki ilk vaka bildiriminden sonra kokarca böceğinin komşu bölgelere yayılmadığı görülüyor. Ancak Luciana Tavella, Şilili yetiştiricileri uyardı: «Bu ülkenin iklim koşulları kokarca böceği için elverişli, İtalya’da bile ilk bildirilen vakadan fiili hasar varlığına geçiş yani “uyum sağlama” 7-8 yıl sürdü».
İtalya’ya gelince, Ferrero HCo Agri Competence Centre (Tarım Yeterlilik Merkezi) başkanı Tommaso De Gregorio, Orta Güney’de böceğin varlığına ilişkin bir soruyu yanıtlarken, İtalya, Lazio’da bölgesinde kokarca böceği varlığının daha kontrol altında olduğu görülürken, Campania bölgesinde yakalamalarda önemli bir artış olduğunu da bildirdi. Ancak durum yakından izlenmeye devam ediyor.
Rejeneratif tarımın gelişimi için sürdürülebilir çözümler
De Gregorio, «Korilikültürcüler kahverengi kokarca böceği ile mücadeleye yönelik önlemlerin araştırılması ve geliştirilmesinde yanlarında olmaya devam edecek olan Ferrero’nun desteğine güvenebilirler, diyerek güvence verdi. Çeşitli coğrafi alanlarda benimsenecek en etkili çözümleri belirlemek için tüm dünyada inovasyon projelerine yatırım yapmaya devam ediyoruz».
«Bu olumsuzluğun fındık değer zinciri üzerindeki önemini göz önünde bulunduran Ferrero, özellikle rejeneratif ve sürdürülebilir bir tarım modeli uygulamak amacıyla kahverengi kokarca böceğine karşı mücadelede çevresel etkiyi azaltmak için sürdürülebilir çözümler aramaya kararlıdır» -diyerek yorum yaptı-.
